Kim Milyoner Olmak İster adlı yarışmada, “MÖ 1750 dolaylarında yazılmış ve Guinnes rekorlarına göre “dünyanın en eski yazılı müşteri şikayeti” olan kil tablet, kötü kaliteli hangi ürün hakkında bir şikayet içerir?” sorusu soruldu. Şıklar ise şu şekilde;

A: Gemi halatı
B: Ahşap tabure
C: Bakır külçesi
D: Tunç kılıç

Şikayetin Hikayesi

Ea-nāṣir, bakır ticareti yapmak üzere Mezopotamya’dan Dilmun’a (günümüzde Bahreyn civarına denk gelen bir bölge) seyahat eder. Oradan topladığı bakır külçelerini Mezopotamya’daki tüccarlara satmak üzere geri döner. Bu ticaret sırasında Ea-nāṣir, Nanni isimli başka bir tüccara bakır külçeleri satmayı kabul eder ve Nanni de işlemi tamamlamak amacıyla Ea-nāṣir’e bir hizmetçi gönderir. Ancak, bu alışveriş beklendiği gibi gitmez.

Nanni, satın aldığı bakır külçeleri kalite açısından değerlendirdiğinde standartların altında olduklarını fark eder ve bakırın kalitesinden memnun kalmaz. Buna ek olarak, Ea-nāṣir’in hizmetçisine kaba davrandığı ve ticaretin gerektirdiği özeni göstermediği iddiasıyla da rahatsız olur. Bunun üzerine Nanni, rahatsızlıklarını ifade etmek amacıyla Ea-nāṣir’e hitaben bir çivi yazılı tablet kaleme alır. Bu şikayet metni, sadece düşük kaliteli bakırın iade edilmesi talebini değil, aynı zamanda ticaretin nasıl olması gerektiğine dair Nanni’nin beklentilerini de içerir.

Şikayet Metninin İçeriği

Tablet üzerinde yer alan metin, Nanni’nin açık bir şekilde memnuniyetsizliğini dile getirdiği ifadelerle doludur. Nanni, hizmetçisine hakaret edildiği için sinirlenir ve bu durumu, ticaretin ahlaki standartlarına aykırı bulur. Ayrıca, Ea-nāṣir’in kendisine yanlış kalitede bakır gönderdiğini belirtir ve bu durumu kabullenmediğini açıkça ifade eder. İşin en ilginç kısmı ise, Nanni’nin ödeme yapmasına rağmen bakırı kabul etmediğidir. Bu da o dönemde dahi müşterilerin yalnızca kaliteli ürünler için ödeme yapmaya gönüllü olduklarını, tatmin edici bir alışveriş yaşanmadığında seslerini çıkarmaktan çekinmediklerini gösterir.

Kil tabletteki yazılı şikayet, Mezopotamya’daki Ur kentinde yaşamış bir tüccar olan Nanni tarafından, bakır külçesi aldığı bir başka tüccara hitaben yazılmıştır. Nanni, sipariş ettiği bakır külçelerin kötü kalitede olduğunu ve teslimat sırasında verilen sözlere uyulmadığını ifade eder. MÖ 1750 dolaylarında yazılmış bu tablet, tüketicilerin tarihin başından beri kaliteli ürün talep ettiklerinin ve aldıkları hizmetten memnun kalmadıklarında seslerini duyurmaya çalıştıklarının bir kanıtıdır.

Tabletin Tarihi ve Anlamı

Bu kil tablet, antik Mezopotamya’nın ticaret ve ekonomi sistemini anlamak açısından da önem taşır. Ur’da yürütülen ticaret, zaman zaman uzak mesafeleri kat eden ürünlerin alışverişi ile gerçekleşirdi ve tüccarlar sipariş verdikleri malların kalitesine çok dikkat ederlerdi. Nanni, bir tüccar olarak bakır külçesi almak için bir başka tüccarla anlaşmıştı, ancak gönderilen bakır külçeler beklediği kalitede değildi. Nanni’nin bu durumu yazıya dökmesi, o dönemde yazılı ticari kayıt ve anlaşmazlıkların çözümü için yazılı belgelerin kullanıldığını göstermektedir.

Diğer Şıklar: Gemi Halatı, Ahşap Tabure, Tunç Kılıç

Gemi Halatı: Antik dönemlerde gemi halatları önemli bir ticari malzeme olsa da, en eski müşteri şikayeti kaydı gemi halatlarıyla ilgili değildir.
Ahşap Tabure: Taşınabilir mobilyalar tarih boyunca ihtiyaç duyulan eşyalar olmuştur, ancak Nanni’nin şikayeti, ahşap tabure gibi bir mobilya hakkında değil, bakır külçeleri üzerinedir.
Tunç Kılıç: Tunç Çağı’nda savunma amaçlı kullanılan tunç kılıçlar üretilmiştir, ancak bu antik şikayet tabut ve silahlarla değil, ticarette kullanılan bakır külçeleriyle ilgilidir.

Sonuç olarak, “dünyanın en eski yazılı müşteri şikayeti” olarak bilinen bu kil tabletteki şikayet, kötü kaliteli bakır külçeleri hakkındadır ve C şıkkı doğru cevaptır.