Center for a New American Security (CNAS) tarafından yayımlanan Drone Proliferation Dataset raporu, askeri drone teknolojisinin küresel yayılımını ve kullanımını detaylı bir şekilde incelemeye aldı. 1995-2023 yılları arasında gerçekleşen askeri drone transferlerini analiz eden raporda, özellikle Türkiye ve Çin’in son yıllarda bu alanda yükselen güçler olduğunu vurgulandı. Türkiye, özellikle Bayraktar TB2 drone’ları ile dünya genelinde büyük bir talep görerek 2021 yılında Çin’i geride bırakarak en büyük askeri drone tedarikçisi haline geldi.
Türkiye, Askeri Drone Pazarında Lider
Raporda Türkiye’nin 2018’den itibaren drone pazarına girmesiyle birlikte dünya çapında silahlı drone satışlarının önemli ölçüde arttığı belirtiliyor. 2022 yılı itibarıyla Türkiye, altı yeni ülkeye Bayraktar TB2 satışını gerçekleştirerek liderliğini pekiştirdi.
Campbell’in raporunda, 2022 yılında, altı yeni ülkenin askeri drone satın aldığı ve bu droneların tamamının Türkiye’den silahlı Bayraktar TB2 drone’ları olduğu ifade edildi. Campbell raporunda, “Çin’in drone satışları 2014 yılında zirve yaptı, ancak 2021 itibarıyla Türkiye, dünyanın en büyük tedarikçisi olarak Çin’i geride bıraktı. Libya, Dağlık Karabağ ve Ukrayna’daki savaş alanlarından gelen olumlu geri bildirimler ve Türkiye’nin kısa teslimat süreleri, Türkiye’yi askeri drone pazarında zirveye taşıdı. İlk dönemlerde daha büyük, pahalı ve tekrar kullanılabilir askeri sınıf drone’lar piyasaya hakimken, loitering mühimmatların (kamikaze drone’lar) satışı hız kazandı ve muhtemelen büyümeye devam edecek.” ifadelerini kullandı.
Küresel Transferler: Avrupa ve Afrika Önde
Veri setinde, 1995-2023 yılları arasında toplam 633 drone transferi gerçekleştiği ve bu transferlerin %40’ının Avrupa kıtasına yapıldığı vurgulanıyor. Bu dönemde Ortadoğu’ya da 134 transfer gerçekleştirilirken, Afrika’da 2020’den itibaren askeri drone transferlerinde ciddi bir artış yaşandı. Afrika kıtasına yapılan toplam 84 drone transferinin 51’i, Türkiye’nin ürettiği Bayraktar TB2’lerden oluşuyor.
Kamikaze Dronelar İlgi Görmeye Başladı
Son yıllarda askeri alanda kullanımı artan kamikaze drone’lar (loitering munitions), 2020 Nagorno-Karabağ Savaşı’ndan sonra uluslararası ilgi görmeye başladı. Raporda, Türkiye’nin yanı sıra İsrail, İran ve ABD’nin de kamikaze drone ihracatında önemli rol oynadığı belirtiliyor. Özellikle Azerbaycan’ın bu tür mühimmatları kullanması, kamikaze drone’ların yaygınlaşmasını hızlandırdı.
Türkiye ve Çin boşluğu doldurdu
ABD’nin kendi koyduğu Missile Technology Control Regime (MTCR) kısıtlamaları, Washington’un drone diplomasisi üzerindeki etkisini sınırlamış durumda. Türkiye ve Çin ise bu boşluğu doldurarak daha esnek satış politikalarıyla pazar paylarını hızla artırdı. 2018’den itibaren gerçekleşen 69 silahlı drone satışının %65’ini Türkiye, %26’sını ise Çin gerçekleştirdi.
Molly Campbell hakkında
Rapor, CNAS Savunma Programı araştırma asistanı Molly Campbell tarafından hazırlanmış olup, dünya çapındaki askeri drone transferlerinin derinlemesine analizini sunuyor. Raporda, drone teknolojisinin gelecekteki savaşlarda belirleyici bir unsur olacağına dikkat çekiliyor. Molly Campbell, Stanford Üniversitesi’nden mezun olup, özellikle askeri tarih ve uluslararası güvenlik konularında çalışmalar yapmaktadır.
Campbell’in raporuna burayı tıklayarak ulaşabilirsiniz.
