Dilimizde kelimeleri doğru bir şekilde hecelemek, hem doğru telaffuz açısından hem de yazım kurallarına uygunluk bakımından oldukça önemlidir. Türk Dil Kurumu (TDK) tarafından belirlenen kurallara göre, kelimelerin hecelerine ayrılması belirli bir mantık çerçevesinde yapılır. “Semizotu” kelimesi bu kurallar doğrultusunda nasıl hecelenmelidir?
Soru: “Semizotu” kelimesi Türk Dil Kurumu kurallarına göre, hangi seçenekte hecelerine doğru bir şekilde ayrılmıştır?
Şıklar:
a: se-miz-o-tu
b: se-mi-zo-tu
c: sem-iz-o-tu
d: se-miz-ot-u
Bu sorunun doğru cevabını belirlemek için önce hecelemenin ne olduğunu ve TDK kurallarını inceleyelim.
Hecelere Ayırma Nedir?
Hecelere ayırma, bir kelimenin telaffuz edilirken hangi bölümlere ayrıldığını göstermektedir. Türkçede heceleme yaparken dikkat edilmesi gereken bazı temel kurallar vardır:
- Ünlü Harf Kuralları: Her hecede mutlaka bir ünlü harf bulunmalıdır. Yani bir hece, en az bir ünlü harften oluşur.
- Sessiz Harfler: Bir sessiz harf, genellikle bir sonraki ünlüyle birlikte bir hece oluşturur. Ancak yan yana gelen iki sessiz harf, çoğunlukla birbirinden ayrılmaz.
- Yapım Ekleri: Kelimenin kökü ve yapım ekleri, hecelere ayrılırken birbirine bağlı kalabilir.
Hecelere Ayırma Kuralları
Ünsüzlerin Hecelenmesi: Bir kelimenin içinde iki ünlü harf arasında yer alan ünsüz harf, kendisinden sonraki ünlüyle birlikte bir hece oluşturur. Örneğin, “araba” kelimesi “a-ra-ba”, “biçimine” kelimesi “bi-çi-mi-ne”, “insanın” kelimesi “in-sa-nın”, ve “karaca” kelimesi “ka-ra-ca” şeklinde hecelere ayrılır.
İki Ünsüzün Hecelenmesi: Eğer kelimenin içinde yan yana iki ünsüz bulunuyorsa, bu ünsüzlerden ilki önceki ünlüyle, ikincisi ise sonraki ünlüyle birleşerek ayrı heceler oluşturur. Bu kurala örnek olarak “aldı” kelimesi “al-dı”, “birlik” kelimesi “bir-lik” ve “sevmek” kelimesi “sev-mek” şeklinde hecelenir.
Üç Ünsüzün Hecelenmesi: Yan yana üç ünsüz harf bir arada olduğunda, ilk iki ünsüz önceki ünlüyle birleşir ve üçüncü ünsüz ise sonraki ünlüyle hece oluşturur. Bu kurala göre “altlık” kelimesi “alt-lık”, “Türkçe” kelimesi “Türk-çe” ve “korkmak” kelimesi “kork-mak” şeklinde ayrılır.
Batı Kökenli Kelimelerin Hecelenmesi: Batı dillerinden Türkçeye geçen kelimeler de Türkçe’nin heceleme kurallarına uygun olarak ayrılır. Bu kelimeler “bandrol” kelimesi “band-rol”, “kontrol” kelimesi “kont-rol”, “portre” kelimesi “port-re”, “program” kelimesi “prog-ram”, “santral” kelimesi “sant-ral”, “sürpriz” kelimesi “sürp-riz”, “tundra” kelimesi “tund-ra” ve “volfram” kelimesi “volf-ram” olarak hecelenir.
Kelime Bölünmesi ve Satır Sonu Kuralları: Türkçede satır sonunda kelimeler bölünebilir fakat bu bölünme sırasında hecelerin ayrılmaması gereklidir. Satıra sığmayan kelimeler bölünürken satır sonuna kısa çizgi (-) konur. Örneğin, Ömer Seyfettin’in bir metninde, kelimeler şu şekilde bölünmüştür: “eş-yalara”, “ruhu-na”, “geç-tiği”.
Doğru Cevap: Se – mi – zo – tu
Yorumlar kapalı.