Bu günlerde sanal ortamda gezinirken her türden kliple karşılaşıyoruz. Son yıllarda sanal ortamın büyümesi, dünyanın birçok yerinden insanların bu alanı doğru kullanarak bilinmeyen kültürlerini ve sanatlarını herkese tanıtmalarını sağladı. Elbette, platformlarda yapay zeka ile çalışan yeni ve akıllı algoritmaların, izleyicilerin zevklerini ve benzerliklerini daha iyi bulmalarını sağladığını da belirtmek gerekir. Bu nedenle, İran’ın Kuzey Horasan bölgesindeki Kürmanj Kürtleri ile Türkiye’nin Dersim, Kahramanmaraş, Adıyaman ve Erzurum illerindeki Alevi Kürtleri arasında yakın bir kültürel benzerlik gösteren videolara rastladık. Fark şu ki, Horasan Kürtleri bu ritüeli kutlama törenlerinde gerçekleştirirken, Türkiye’nin illerinde Mehr dini kökenli Anadolu Aleviliği töreni olarak bilinen bu tür törenler, Hanqah Sama hareketleri ve bir tür yakarma ile yapılmaktadır. Her iki ritüelde de bu hareketlerin kökeni tasavvufta yatmaktadır. Horasan Kürtlerinin videolarını saha çalışmasıyla inceleyerek; Dikkat çekici ve ilgi çekici bulduğumuz danslarla karşılaştık. Bu arada, bölgenin önde gelen sanatçılarından biri olan Davoud Younesi, özgün gelenek ve göreneklerini korumayı gösteren videolar paylaşmıştı ve Türkiye’den İran’ın Kuzey Horasan’ına göçlerinin üzerinden yıllar geçmesine rağmen, birçok dilsel ve kimlik özelliklerini korudular. Bu kültür ve ritüelin saha çalışmalarıyla incelememizde, Younesi’nin, Horasan Kürtlerinin sevilen şarkıcısı olarak, ritüel törenlerdeki dikkat çekici hareketlerin kökenlerine ve tasavvufi kavramlarına dair bazı açıklamalar içeren bir videoya rastladık.
Davoud Younesi’nin sayfasında yapılan anketler şunu gösteriyor:, Horasan Kürtlerinin düğün törenlerindeki teatral hareketlerin, siyasi, dini ve iklimsel değişikliklere bağlı olarak köklü bir geçmişe sahip olduğunu ve diğer ritüel Semalar gibi tasavvuftan ilham aldığını gösteriyor. Ve tüm bunlar Horasan Kürt dansının habercisi oldu. Bu kültür ve ritüelden doğan sanatçıların yayınladığı videoları izlerken, bu töreni sıradan bir tören olarak görmeyen, aksine diğer Türk, Tat ve Türkmen halklarının da bu bölgede benimsediği, kolektif ve hoş karşılanan bir eylem olduğunu gösteren özel bir sempati ve dayanışma hissediyorsunuz. ve bu, bu kültürün ve ritüelin güzelliğini gösteriyor.
Horasan Kürt dansında 1 Qarse adı verilen hareketlerde iki el yukarı kalkıp yumruk haline gelip yere geri dönüyor, yani Tanrı’dan gökten bereket ve nimet alıp yere veriyorlar. Bu dansın dairesel olması da kainatın daireselliğine geri dönüyor. Sol ve sağ, kötülüklerden kaçış ve 12 Qarse, insan ruhunun insanla on iki kez reenkarnasyonu. Günümüzde bu dans Kürt kimliği kazanmış ve İran’ın Milli Somut Olmayan Kültürel Mirası Listesi’ne kaydedilmiştir.
Aşağıdaki videoda, İranlı Kürt şarkıcı Davoud Younesi tarafından yayınlanan Horasan Kürtlerinin müzik ve geleneklerinin performansını net bir şekilde görebilirsiniz.
