Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, Demokratik Kongo Cumhuriyeti (DRC) ve Afrika’nın çeşitli ülkelerinde maymun çiçeği virüsündeki artış üzerine Uluslararası Sağlık Tüzüğü (2005) (IHR) kapsamında Uluslararası Önemi Haiz Halk Sağlığı Acil Durumu (PHEIC) olarak ilan etti.
Karar, WHO ve etkilenen ülkelerden uzmanların sunduğu verileri değerlendiren bağımsız bir IHR Acil Durum Komitesi’nin tavsiyesi üzerine alındı. Komite, maymun çiçeği virüsündeki artışın uluslararası bir tehdit oluşturduğunu ve salgının Afrika genelinde daha fazla yayılma potansiyeli taşıdığını belirtti.
Genel Direktör, Komite’nin toplantı raporunu paylaşacak ve bu tavsiyeler doğrultusunda ülkelere geçici önerilerde bulunacak.
PHEIC ilanı hakkında konuşan Dr. Tedros, “Yeni bir maymun çiçeği virüsü kladının ortaya çıkması, bu kladın doğu DRC’de hızla yayılması ve komşu ülkelerde de vakaların bildirilmesi son derece endişe verici. DRC ve diğer Afrika ülkelerinde görülen diğer maymun çiçeği kladlarının salgınları da göz önüne alındığında, bu salgınları durdurmak ve hayat kurtarmak için koordineli bir uluslararası müdahale gerektiği açıktır.” ifadelerini kullandı.
“Çabalarımızı daha da artırıyoruz”
WHO Afrika Bölge Direktörü Dr. Matshidiso Moeti ise, “Topluluklar ve hükümetlerle yakın işbirliği içinde önemli çalışmalar zaten yürütülüyor ve sahada önlemleri güçlendirmek için ekiplerimiz çalışıyor. Virüsün yayılmasının artmasıyla birlikte, salgınları sona erdirmek için koordineli uluslararası eylemlerle ülkeleri desteklemeye yönelik çabalarımızı daha da artırıyoruz.” dedi.
Komite Başkanı Profesör Dimie Ogoina da, “Afrika’nın bazı bölgelerinde maymun çiçeği virüsündeki mevcut artış ve maymun çiçeği virüsünün yeni, cinsel yolla bulaşabilen bir türünün yayılması sadece Afrika için değil, tüm dünya için bir acil durumdur. Maymun çiçeği virüsü, Afrika’da ortaya çıktı ve orada ihmal edildi, sonrasında 2022’de küresel bir salgına yol açtı. Tarihin tekerrür etmesini önlemek için kararlı adımlar atmanın zamanı geldi.” şeklinde konuştu.
537 ölüm kaydedildi
Temmuz 2022’de, cinsel temas yoluyla hızla yayılan maymun çiçeği virüsü, daha önce görülmediği birçok ülkede vakaların bildirilmesi üzerine PHEIC ilan edilmişti. Mayıs 2023’te ise küresel vakalarda gözlemlenen sürekli düşüşün ardından bu PHEIC sona erdirilmişti.
DRC’de maymun çiçeği virüsü, on yılı aşkın süredir bildiriliyor ve her yıl rapor edilen vaka sayısı giderek artıyor. Geçen yıl bildirilen vakalar önemli ölçüde arttı ve bu yıl şu ana kadar bildirilen vaka sayısı geçen yılın toplamını geçti; 15.600’den fazla vaka ve 537 ölüm kaydedildi.
Geçen yıl ortaya çıkan ve cinsel ağlar üzerinden yayılmakta olan yeni bir virüs türü, klad 1b’nin hızla DRC’de yayılması ve komşu ülkelerde tespit edilmesi, PHEIC ilanının başlıca nedenlerinden biri olarak gösteriliyor.
Son bir ay içinde, DRC’ye komşu olan Burundi, Kenya, Ruanda ve Uganda gibi maymun çiçeği virüsünü daha önce bildirmemiş dört ülkede klad 1b’ye ait 100’den fazla laboratuvar onaylı vaka bildirildi. Uzmanlar, klinik olarak uyumlu vakaların büyük bir kısmının test edilmemesi nedeniyle gerçek vaka sayısının daha yüksek olduğuna inanıyor. Farklı ülkelerde, farklı bulaşma yolları ve risk seviyeleriyle çeşitli maymun çiçeği virüsü kladlarının salgınları yaşanıyor.
İki Aşı Otoriteler Tarafından Onaylandı
WHO’nun Stratejik Aşı Uzmanları Danışma Grubu tarafından önerilen iki aşı, WHO tarafından listelenen ulusal düzenleyici otoriteler tarafından da onaylandı ve Nijerya ile DRC gibi ülkelerde kullanılıyor. Geçen hafta Genel Direktör, maymun çiçeği aşıları için Acil Kullanım Listesi sürecini başlattı. Böylelikle kendi ulusal düzenleyici onaylarını henüz vermemiş düşük gelirli ülkeler için aşı erişimini hızlandıracak. Acil Kullanım Listesi, Gavi ve UNICEF gibi ortakların aşı temin edip dağıtımını yapmalarına da olanak tanıyor.
