Türkçe de deyimlerin ortaya çıkması için büyük bir deneyim süzgeci ve yaşanmışlıklar en önemli temeldir. Atalarımızın yaşadığı dönemlere ve durumlara özgü ortaya koyduğu, zeka ve tecrübe ürünü bu söz öbekleri bizlere meramımızı anlatmak hususunda büyük imkanlar tanıyor. Bazen çok uzun cümlelerle anlatacağımız durumları birkaç kelime ile anlatmak ise işin doğrusu tadından yenmiyor.
Başlıkta yer alan söz öbeği de böylesi bir anlam taşımakla beraber ben bu yazıda bu durumu konu almayacağım. Buyurun cenaze namazına sözü için bir anlam ya da anlatım karmaşası olduğunu söylemek mümkün. Türk Dil Kurumu’nun Deyimler Sözlüğü’nde bu söz için; şaka yollu olarak, beklenmedik kötü bir durum karşısında üzüntü anlatan bir söz ifadesi geçiyor.
Cenaze hepimiz için soğuk bir kavram ve cenazeler soğuk ortamlar olsa da hepimizin başında olan gerçekler. Geleneklerimizde cenaze namazında erkekler yer alır. Kimse cenaze namazına buyur edilmeyi de dilemez. Fakat ölen insanların ardından yapacağımız belki de son vazifedir bu eylem. Cenaze namazını kıldıktan sonra helallik verip toprağa defni gerçekleştirmek.
Kolaylaştırmak ve zordan uzak tavırlar sergilemek her toplumda takdir edilen bir davranış olmakla beraber, sık görülmezler. Bir işin olabilmesi ya da olabilir hale gelmesi için karşınızdakilerin sizlere çeşitli seçenekler sunması insanı o işle ilgili fazlaca motive etmez mi? Yani belki bir eksik ya da ayıbınızın veyahut bir bilmemezliğinizin olduğu ortamda sizleri de kolektif sürece dahil etmenin bir yolunun aranması kişi de büyük bir hüsnü kabul uyandırır.
Cenaze namazları esnasında hazır olan imama uyarken dikkat etmişsinizdir; imamlar orada bulunan herkesten musalla da yatan kişi için bir iyi dilek duyabilmenin yollarını ararlar. İşte bu durum beni çok etkiler. Cenaze namazlarında sizin katılımınız için imam çeşitli yollar ve kolaylıklar sunar. Cemaate seslenerek; bilenler bir kısmı olmadan ‘sübhaneke’yi, bilenler cenaze duasını, bilmeyenler dua niyetiyle Fatiha suresini, onu da bilmeyenler ‘Salli-Barik’ dualarını okurlar. Onu da bilmeyenler Türkçe olarak mevtanın ardından iyi dileklerini sunabilir ve çeşitli dualar edebilirler. evet her imam bu kadar kolaylaştırıcı değil belki ama genel bir prensip olarak benim gözlemim kolaylaştırıcılığın en ileri örneklerinden biridir bu durum.
Bazen bağlamından kopartarak, kolaylaştırma sürecini ifade edebilmek adına ‘buyurun cenaze namazına’ dediğim bile oluyor. Acaba işlerimizin zorlaştırıldığı, herkesin birbirine birer engebe gibi konumlandığı günümüzde, kibir ve hırsların cenaze namazını kılmak için bir davette mi bulunsak?
hayatın her alanında akla gelmeyecek zorluklarla karşılaşan canlılara karşı, tıpkı cenaze namazı esnasında bir imamın sağladığı kolaylıkların benzerlerini mi sunsak?
Kimseyi öldürmeden, sadece kolaylığın seçeneklerini artırmanın bir yolu olarak, haydi sizde buyurun cenaze namazına.
